تاج ویرس و بازی تاج و تخت؛ آیا کرونا نظمی جدید در دنیا مستقر می نماید؟ - تاریخ امپراطوری های ایران

به گزارش تاریخ امپراطوری های ایران، در چند هفته ای که از همه گیری ویروس کرونای جدید در جهان می گذرد به نظر می رسد که تاریخ مدرن وارد راستا تازه ای شده و نشانه هایی که پیشتر از تغییر نظم جهانی تشکیل شده بعد از جنگ جهانی دوم خبر می دادند شدت گرفته اند.

گروه بین الملل تاریخ امپراطوری های ایران- اندیشمندی سال های پیشتر نوشته بود گاه چندین دهه می گذرد و اتفاقی رخ نمی دهد اما بعداً هفته های می آیند که به اندازه چند دهه اتفاقات پدید می آورند.

در چند هفته ای که از همه گیری ویروس کرونای جدید در جهان می گذرد به نظر می رسد که تاریخ مدرن وارد جهت تازه ای شده و نشانه هایی که پیشتر از تغییر نظم جهانی تشکیل شده بعد از جنگ جهانی دوم خبر می دادند شدت گرفته اند. و اگر هم احیاناً تاج ویروس (یا همان کروناویروس) برای رقم زدن چنین تغییری کافی نباشد به نظر می رسد که رکود مالی بی سابقه در جهان این کار را انجام خواهد داد.

شدت تغییرات به حدی آشکار است که فرانسیس فوکویاما، نظریه پرداز و ایدئولوگ آمریکایی و بنیان گذار نظریه انتها تاریخ که می گفت بعد از فروپاشی بلوک شرق تاریخ حکم نهایی به پیروزی نظم مبتنی بر لیبرال-دموکراسی داده هم در روزهای اخیر تلویحاً به نقش این ریزارگانیسم مخفی در معین مناسبات نظم جهان اعتراف نموده است.

او در یادداشتی در پایگاه آتلانتیک می نویسد: وقتی این همه گیری فروکش کند گمان می کنم که مجبوریم دوگانه های ساده را کنار بگذاریم. اصلی ترین دیوار جداساز نظام ها از لحاظ مقابله موثر با این بحران باعث قرار دریافت دولت های مستبد در یک طرف دیوار و دموکراسی ها در سوی دیگر نخواهد شد. بر عکس، بعضی از نظام های اتوکرات عملکرد فوق العاده ای خواهند داشت و بعضی دیگر پیامدهایشان فاجعه بار خواهند بود. در میان دموکراسی ها هم گونه گونی های مشابهی را شامل خواهیم بود.

از بعد از دوران جنگ سرد، جهانی سازی و زیستن در جهانی مبتنی بر در هم تنیدگی ارتباطات یکی از اصلی ترین خصیصه های نظم جهانی جدید را تشکیل داده اند.

جنبش های سیاسی، تغییرات ژپولوتتیک، تعارض های ذاتی نظام سرمایه داری جهانی، بروز بحران های ریشه دار مالی و بعضی عوامل دیگر متغیرهایی بوده اند که این نظم را به چالش کشیده اند اما هیچ شوک سیاسی تا کنون نتوانسته کاری را که ویروس کرونا در حال اجرا آن است انجام دهد.

در عصری که بیشترین مصداق جهانی جهانی شده در تاریخ بشر به شمار می رود کشورهای دهکده جهانی در هماهنگ سازی پاسخ های خود برای مقابله با یک بحران بین المللی عاجز مانده اند. سرزنش و اتهام پراکنی شاخصه رابطه بین کشورهایی شده که تا چندی پیش متحد قلمداد می شدند.

همین امروز خبرگزاری رویترز گزارش داد توسل آمریکا به تاکتیک های مبتنی بر غرب وحشی برای تصاحب و تأمین محموله های پزشکی لازم جهت مبارزه با ویروس کرونای جدید گلایه متحدان این کشور را به همراه داشته است.

متحدان آمریکا گلایه نموده اند این کشور با پرداخت هزینه های بیشتر به شرکت های چینی تأمین کننده کالاهای پزشکی باعث شده قراردادهای آنها با این شرکت ها لغو گردد. واشنگتن در مواردی هم از تحویل محموله های پزشکی به خریداران جلوگیری نموده است.

از طرف دیگر در نظم جهانی ایجادشده توسط کرونا هیچ چیزی مقدس نیست و تاج ویروس توانستهکل نظام های مالی جهان را به به زانو درآورد. حمل و نقل، سفرها و توریسم برای مدت نامعلوم معلق شده اند، از منطقه بدون مرز شنگن ظرف فقط چند روز اثری باقی نماند و تک تک کشورها مرزهایشان را به روی یکدیگر بستند.

ویروس کرونا از طرف دیگر به حرکتی که چین از مدت ها پیش برای تضعیف نظم جهانی جدید شروع نموده بود سرعت بخشیده است. پکن، بعد از مهار به موقع بیماری در خاک خود، در پرتو آشکار شدن ضعف های ایالات متحده شاید برای اولین بار در تاریخ مدرن جهان را تحت رهبری خود گرفته است.

اگر تا قبل از شیوع بیماری کووید-19 تردیدی وجود داشت که آمریکا تماماً توان و ظرفیتش را برای مدیریت جهان از دست داده چنین ادعایی در جهانی پس از کرونا بیش از یک لاف به نظر نخواهد آمد.

اظهارات ضد و نقیض دونالد ترامپ درباره شیوع کرونای جدید در آمریکا، کوشش های کاخ سفید برای سانسور نظر متخصصان و عدم آمادگی بخش های دولتی و خصوصی برای فراوری و توزیع تجهیزات ضروری مبارزه با ویروس کرونا و بسیاری ناکارآمدی های دیگر نشان دادند که آمریکا بیش از آنچه تصور می شده با مسائل و ناکارآمدی های داخلی روبه رو بوده که بتواند داعیه رهبری جهانی داشته باشد و آشکار شدن این نقاط ضعف، حتما در جهانی پساکرونا بر مشروعیت و هژمونی جهانی این کشور اثرگذار خواهد بود.

از طرف دیگر، چین با سرعت و مهارتی قابل توجه از این ضعف ها بهره گرفته و در قامت یک رهبر جهانی ظاهر شده است. پکن، پس از پاسخ به موقع به بیماری در خاک خودش به سایر کشورها یاری رسانی و حتی دولت های کشورهای دیگر را سازمان دهی نموده است.